Większość rodziców narzeka, że jego dziecko jest nieposłuszne, nie chce współpracować pomimo próśb i gróźb. Często tej buntowniczej postawie towarzyszą wybuchy złości i płaczu. Jeśli zaliczasz się do grona takich rodziców, zapewne odczuwasz bezsilność i frustrację, co w konsekwencji prowadzi do rozluźnienia więzi między Tobą a potomstwem. Czy wiesz jednak, że Twoje dziecko także odczuwa to podobnie? Jest zagubione, zdemotywowane i pełne napięcia. Dlaczego więc nie słucha?

Przypatrz się sobie

Czy zawsze masz ochotę spełniać czyjąś prośbę? Czy może czasem coś Cię powstrzymuje? Wyobraź sobie swojego szefa, partnera, rodzica, którzy proszą Cię o coś w taki sposób, że czujesz złość i irytację i bynajmniej nie masz ochoty na współpracę. W takiej sytuacji nawet trudno Ci jest się zastanowić nad tym, czego dotyczy ta prośba i dlaczego to jest ważne. Pierwszy odruch to wewnętrzny bunt przed spełnieniem prośby. To naturalne, ponieważ nikt nie jest skłonny do wysłuchania kogoś, gdy ta osoba krzyczy na nas, nie wyraża się z szacunkiem, traktuje nas z góry, nie podaje odpowiednich instrukcji, wymaga zrobienia czegoś, czego nie potrafimy; żąda, byśmy przerwali natychmiast miłą, lub istotną czynność. W dorosłym życiu zwykle ignorujemy prośby osób, które nie okazują nam szacunku, lub wyrozumiałości i uważamy to za uzasadnione. Często też sobie myślimy, że gdyby ta osoba zwróciła się do nas zupełnie innym tonem, to moglibyśmy spełnić jej prośbę. Dlaczego dorosłym wolno kwestionować prośby innych, a dzieciom już nie?  Czas, by zacząć wczuwać się położenie dzieci. Dlatego następnym razem, gdy Twoja pociecha nie zechce Cię posłuchać, zastanów się, dlaczego tak jest i co czuje w tej chwili.

Odpowiednia motywacja

Jeśli chcesz, by Twoje dziecko z Tobą współpracowało przypatrz się jego emocjom. To one odpowiadają za motywację. Żeby jednak dziecko było odpowiednio zmotywowane do współpracy, potrzebna jest dobra i zdrowa relacja. Motywowanie i oczekiwanie efektów nie powinno być jednak celem samym w sobie, lecz naturalnym skutkiem ubocznym, który rodzi się we współpracy między Wami. Każde dziecko ma silną potrzebę autonomii, dlatego im bardziej przymuszasz je do czegoś, tym mocniej może ono się buntować. Motywowanie powinno być przyjemne. Jak zbudować taką dobrą współpracę? Przede wszystkim zacznij naprawdę słuchać swojego dziecka. Bądź na nim maksymalnie skupiony, gdy coś do Ciebie mówi, gdy wyraża opinię, lub gdy zwierza się ze swoich uczuć. Dziecko jest doskonałym obserwatorem, szybko zauważy, gdy będziesz rozproszony i może następnym razem nie chcieć się przed Tobą otworzyć. Rozwijaj w sobie empatię, wczuwaj się w położenie swojego potomka. Gdy ono poczuje się bezpiecznie w relacji z Tobą, będzie wiedziało, że bezpieczne będą też jego myśli i chętnie będzie się nimi dzielić. Słuchanie dziecka wymaga koncentracji na potrzebach małego człowieka, a także na szacunku do jego niezwykłego świata.

Dostosuj komunikację do wieku dziecka

W relacji z dzieckiem dorosły często posługuje się poleceniami zaczynającymi się słowem „nie”, np. nie dotykaj tego, nie biegaj, nie skacz. Te polecenia wydają się jak najbardziej zrozumiałe, z perspektywy osoby dorosłej to bardzo klarowny komunikat. Dziecko przytakuje, ale nadal robi to samo. Czy Twoja pociecha specjalnie robi Ci na przekór? Nie! Tak po prostu działa mechanizm w mózgu małego człowieka. Gdy wydajesz mu negatywnie sformułowane polecenie, nie mówisz tak naprawdę co ma robić. Dzieci nie mają wykształconej umiejętności logicznego myślenia, dlatego trzeba im mówić co mają robić, zamiast tego czego nie mają robić. Jeśli sformułujesz swoje polecenie inaczej, zastępując negatywną konstrukcję zdania pozytywną instrukcją, jest znacznie bardziej prawdopodobne, że dziecko Cię usłyszy i odpowiednio zareaguje. Jak to wygląda w praktyce? Zamiast mówić „przestań biegać”, powiedz „proszę, idź powoli”. Zdanie „nie bij siostry” zamień na „bądź delikatny”. Gdy wydajesz polecenia, mów spokojnie i cicho. Nikt z nas nie lubi, gdy ktoś na nas krzyczy. Pamiętaj też o mowie ciała. Bądź łagodny i wyrażaj swoją miłość. Nie zapominaj jednak o stawianiu granic.

Brak poczucia kontroli

Jednym z głównych powodów, dlaczego dzieci nie słuchają i nie reagują na polecenia jest to, że czują się bezsilne, brakuje im kontroli nad swoim życiem. Właściwie w całym swoim życiu są zdane na łaskę dorosłych. Kiedy Twoje dziecko prosi Cię o coś, czy zdarza Ci się powiedzieć, żeby poczekało, dopóki nie skończysz tego, co właśnie robisz? A kiedy sytuacja jest odwrotna wymagasz, by wykonało polecenie natychmiast. Takie podwójne standardy to sygnał dla Twojego potomka, że nie szanujesz jego decyzji, jego świata i wyborów. Czy wyobrażasz sobie jak frustrujące musi być to poczucie, że nie masz nic do powiedzenia w swoim życiu? Czy Ty nie buntowałbyś się w takiej sytuacji? Jeśli więc zamiast powiedzieć „posprzątaj natychmiast pokój”, poprosisz „chcę, byś dzisiaj posprzątał swój pokój, kiedy możesz to zrobić?”, dajesz swojemu dziecku nieco swobody, co sprawi, że zareaguje odpowiednio.

Prawdziwe zrozumienie

Każde dziecko rodzi się z silną potrzebą dążenia do autonomii, chce odkrywać świat, zdobywać doświadczenie. Potrzebuje mieć wpływ na swoje życie i decyzje, chce móc dokonywać wyborów. Twoim zadaniem jest mądre wspieranie swojej pociechy w jej rozwoju, dzięki czemu  zaufa Tobie i będzie chciała współpracować. Zrozumienie dziecka i okazanie mu empatii jest koniecznością. Jeśli weźmiesz pod uwagę jego uczucia, będziesz je szanować i pozytywnie się z nim komunikować, to problem związany z tym, że nie słucha radykalnie się zmniejszy.

Autor: Patrycja Czarny

Bibliografia:

1. Dodaj mi skrzydeł, J. Steinke-Kalembka
2. Łagodna Dyscyplina, S. Ockwell-Smitch