Dzieci i telefony. To połączenie cieszy się złą sławą. Zewsząd docierają do nas informacje o ograniczeniach związanych z użytkowaniem telefonów przez dzieci, limitach czasu, który mogą spędzać przed ekranem czy zaleceniach dotyczących wieku, w którym dziecko może zacząć korzystać z telefonu lub tabletu. Bardzo łatwo znaleźć informacje dotyczące negatywnego wpływu ekranów na dzieci oraz szkodliwości, jakie ze sobą niosą. Czy czas ekranowy jest rzeczywiście taki straszny, jak go „malują”? Czy dzieci mogą wynieść z tego coś pozytywnego? Co dobrego dzieje się, gdy dziecko spędza czas „z telefonem w ręku”?
Zdobywanie umiejętności cyfrowych
Postęp cyfrowy oraz dostęp do nowych technologii to trend, z którego wszyscy korzystamy – zarówno my, dorośli, jak i nasze dzieci. Kontakt z technologiami, to umiejętność, którą warto ćwiczyć. Podobnie jak swobodne poruszanie się po cyberprzestrzeni. Alfabetyzacja cyfrowa, bo tak można nazwać pozyskiwanie wiedzy i umiejętności związanych z użytkowaniem urządzeń cyfrowych, nieuchronnie spotka nasze dzieci i z dużą dozą prawdopodobieństwa, w przyszłości będą musiały one nauczyć się korzystać z cyfrowych narzędzi. Korzystając z telefonów nabierają biegłości i oswajają technologie, które będą narzędziem ich pracy, nauki czy organizacji życia codziennego.
Wsparcie w nauce
Telefon czy tablet mogą stanowić potężne narzędzie, bardzo pomocne w codziennej nauce. Szybki dostęp do informacji, możliwość pracy i porównywania kilku źródeł jednocześnie, to tylko przykładowe pozytywy używania urządzeń cyfrowych do nauki. Badacze z Institute of Education w Londynie twierdzą, że uczniowie wykorzystujący do nauki iPady, a nie tylko książki, są bardziej zaangażowani i aktywniej uczestniczą w szkolnych zajęciach niż ci, którzy polegają jedynie na tradycyjnych, papierowych źródłach. Korzystając ze smartfonów dzieci uczą się wyszukiwania potrzebnych informacji, przeszukiwania dostępnych w sieci zasobów i filtrowania znalezionych treści. Mogą się tego nauczyć jedynie przez doświadczenie. Trudno o tym opowiedzieć. Zdecydowanie łatwiej jest towarzyszyć dziecku w codziennym poruszaniu się po cyberprzestrzeni i nauczyć je odróżniać fake newsy od wiarygodnych źródeł czy krytycznie podchodzić do znalezionych w sieci informacji i pokazać sposoby na ich weryfikowanie.
Nauka języków obcych
Mówiąc o wpływie urządzeń cyfrowych na proces uczenia się, trzeba wspomnieć również o tym, w jak dużym stopniu korzystanie ze smartfonów czy tabletów może pozytywnie oddziaływać na naukę języków obcych. Poprzez gry, oglądanie filmów czy słuchanie podcastów, w naturalny sposób jesteśmy zaangażowani w kontakt z obcym językiem. Stykając się z nim – by osiągnąć swój cel np. przeczytać interesującą nas książkę lub zrozumieć zasady gry, odkrywamy w sobie naturalną potrzebę, by lepiej go rozumieć. Dzieci najlepiej uczą się bez presji – wtedy, gdy mają wewnętrzną motywację do zdobywania wiedzy. Przebywanie w sieci stwarza środowisko, gdzie mogą pytać i testować swoje umiejętności językowe bez oceny ze strony innych.
Rozwój kompetencji poznawczych
Umiejętności poznawcze dzieci, czyli zdolność przetwarzania informacji, zapamiętywania, rozumienia i komunikacji, mogą być skutecznie rozwijane przy użyciu narzędzi cyfrowych. Poprzez gry komputerowe czy programy edukacyjne dostępne w aplikacjach na smartfonach i tabletach, aktywowane są te obszary mózgu, które są odpowiedzialne właśnie za procesy poznawcze. Ponadto, badania wskazują, że użytkowanie przez dzieci urządzeń mobilnych może pozytywnie wpływać również na rozwój umiejętności wyszukiwania informacji oraz strategicznego i kreatywnego myślenia.
Ćwiczenie kompetencji społecznych
Rozmowy telefoniczne, komunikatory, wideoczaty, social media – urządzenia mobilne dają nam wszystkim wiele możliwości komunikacyjnych. Są bardzo pomocne w budowaniu i utrzymywaniu relacji z rówieśnikami. Często w sieci można obserwować odzwierciedlanie tego, co dzieje się w świecie realnym. Dzieci przyjmują określone role, uczą się w nie wchodzić i współdziałać z innymi. Rozmawiają i starają się przekonać innych do swoich racji. Pandemia oraz wymuszony przez nią dystans społeczny w znaczący sposób wpłynęły na proces budowania relacji. Dzieci, pozbawione możliwości kontaktu w świecie rzeczywistym – w szkole czy na podwórku, zostały „zmuszone” przenieść się do cyberprzestrzeni i tam kształtować oraz utrzymywać swoje relacje i kontakty z rówieśnikami czy bliskimi, z którymi nie mogą spotkać się na co dzień.
Wypełnianie potrzeby autonomii i sprawczości
Każdy z nas ma potrzebę decydowania o sobie i posiadania wpływu na swoje życie. Nie zawsze potrzeby te są możliwe do zrealizowania np. w szkole, gdzie dzieci, dostosowują się do zaplanowanych tam aktywności i odpowiadają na oczekiwania innych. Korzystanie z technologii daje natomiast taką możliwość – pozwala dzieciom decydować o tym, w jaki sposób spędzą swój czas. Peter Gray w swojej książce pt. „Wolne dzieci” zwraca uwagę na to, że dzieci są coraz bardziej kontrolowane przez dorosłych w realnym świecie. Dlatego właśnie to w wirtualnej rzeczywistości szukają większej swobody. To tam mają swoją i tylko swoją przestrzeń, która wolna jest od zasad dorosłych.
Rozrywka/ relaks
Telefon czy tablet to nie tylko narzędzia wykorzystywane do nauki lub pracy. Bywa też tak, że czas spędzony z nimi może służyć po prostu odpoczynkowi, regulacji czy odcięciu od bodźców zewnętrznych. W końcu każdy potrzebuje się czasem „zresetować”. Dla nas dorosłych przeglądnie treści w telefonie czy postów w social mediach również bywa strategią regulacyjną. Dzieci korzystają z podobnych sposobów. Ważne, by nie była to ich jedyna strategia na pozbycie się napięcia i by umiały w inny sposób sobie z nim radzić np. poprosić o wsparcie, podzielić się swoimi emocjami i porozmawiać o nich, czy doświadczyć wspólnego czasu z bliskimi, co mogłoby pomóc w odreagowaniu codziennego stresu.
Rodzic drogowskazem swojego dziecka
Mimo, że nasze dzieci są cyfrowymi tubylcami i świetnie czują się w cyberświecie, to na nas jako rodzicach spoczywa obowiązek nauczenia ich odpowiedzialnego korzystania z najnowszych technologii i pokazania, jak robić to odpowiedzialnie. Przy odpowiednio wcześnie zapewnionym wsparciu i pomocy ze strony dorosłych – rodziców czy nauczycieli, urządzenia cyfrowe mogą wzbogacić proces rozwoju i edukacji dzieci. Jeśli nauczymy je samodzielnie regulować czas spędzany przed ekranem, dzięki czemu będą korzystały z technologii w sposób świadomy, możemy mieć nadzieję na uniknięcie powszechnie znanych negatywnych skutków użytkowania tych urządzeń.
Autor: Marta Stępniewska
Bibliografia:
- Seth Meranda, Examining the Effect of Smartphones on Child Development, https://www.cune.edu/academics/resource-articles/examining-effect-smartphones-child-development
- Srinahyanti, Yasaratodo Wau, Imelda Free Unita Manurung, Nur Arjani, Faculty of Education, Universitas Negeri Medan, Medan, Indonesia, Influence of Gadget: A Positive and Negative Impact of Smartphone Usage for Early Child, https://eudl.eu/pdf/10.4108/eai.3-11-2018.2285692
- Gosia Stańczyk, 10 rzeczy, które dzieci robią w czasie ekranowym, https://www.gosiastanczyk.pl/10-rzeczy-ktore-dzieci-robia-w-czasie-ekranowym/
- Ronaldo Tumbokon, Raise Smart Kid, Smartphone and Tablet Screen Time: Good or Bad for Kids?,https://www.raisesmartkid.com/all-ages/1-articles/smartphone-and-tablet-screen-time-good-or-bad-for-kids
